In de naam van Allah, de meest Barmhartige, de meest Genadevolle. Alle lof behoort toe aan Allah, en moge Allah vrede en zegeningen schenken aan de Profeet Mohammad (saw), zijn familieleden, metgezellen en eenieder die in zijn voetsporen treedt tot aan de Dag des Oordeels
Over de menselijke ego (al-nafs) in de islam, het onderwerp van de preek van vandaag, zegt Allah de Verhevene in de Eerbiedwaardig Koran: “Voorzeker, degene die zijn nafsreinigt, zal slagen. En voorzeker, degene die zijn nafsverwaarloost, zal falen” Koran: 91:8-9) Dit vers wordt als volgt geïnterpreteerd: degene die zijn nafs reinigt, is degene die gehoorzaam is aan Allah de Verhevene door het goede na te stevenen en het slechte na te laten. Maar degene die zijn nafs verwaarloost, is degene die ongehoorzaam is ten op zich van Allah de Verhevene, en zich laat verleiden door het verrichten van verwerpelijke en verboden handelingen. De Arabische term al-nafs blijkt moeilijk te vertalen en wordt vaak omschreven als: de-zelf, psyche, ego, geweten, geest, en ziel van de mens. De term wordt veelvuldig en op verschillende manieren in de Koran aangehaald, en verwijst vaak naar een specifiek deel van onszelf, zoals verlangen, lust, passie, woede, enzovoort.
Allah de Verhevene zweert in de Koran bij de nafs, zoals Hij dat ook heeft gedaan bij de hemel, de aarde, de tijd, en andere grote en overtuigende tekenen. Zo heeft Hijgeopenbaard: “Bij de zon en haar ochtendlicht. En bij de maan wanneer zij haar (de zon) opvolgt. En bij de dag wanneer hij het (duister) verdrijft. En bij de nacht wanneer hij haar (de aarde) bedekt. En bij de hemel en Wie haar gebouwd heeft. En bij de aarde en Wie haar uitgespreid heeft. En bij de nafs en Wie haar gevormd heeft. En haar vervolgens haar zondigheid en vrees voor Hem heeft getoond. Voorzeker, degene die zijn nafsreinigt, zal slagen. En voorzeker, degene die zijn nafsverwaarloost, zal falen” (Koran 91:1-9).
De nafs is dus één van de bijzondere tekenen in de Schepping van Allah de Verhevene. Zo is zij wisselvallig en verkeert zij de ene keer in staat van verdriet, dan weer in boosheid en dan weer in genegenheid. Wie zich reinigt van de zonden, en zichzelf verheft door Allah te aanbidden en de nafs naar een hogere rang brengt door de juiste kennis te vergaren en goede handelingen te verrichten, zal zeker slagen. Maar wie zijn nafs tot een lager niveau brengt, haar schade en schande toebrengt, die is er helaas niet in geslaagd om haar te ontwikkelingen en te vervolmaken.
De vele nobele Boodschappers en Profeten die naar de mensen zijn gestuurd, waren voornamelijk belast met de taak om de mens kennis bij te brengen over de nafs, ofwel hoe zij een zuivere, eerlijke en oprechte nafs kondenrealiseren. Zo richten de Profeten Ibrahim en Ismaiel (as)zich tot Allah en zeiden: “Onze Heer! En zend tot hen een Boodschapper van hun (eigen volk), die hun Uw Verzen voordraagt en die hen het Boek (de Koran) en de Wijsheid onderwijst en die hen reinigt. Voorwaar, u bent de Almachtige, de Alwijze” (Koran 2:129). Allah heeft hun smeekgebed verhoord en uit hun nageslacht een Boodschapper verkozen voor de gehele mensheid, namelijk Mohammed (saw).
De essentiële taak van de Boodschappers en Profeten wordt als volgt samengevat in de Koran: “Hij die zich reinigt [van zijn zonden] zal waarlijk slagen. En [ook] die de Naam van zijn Heer gedenkt en het gebed verricht. Jullie [mensen] geven zelfs voorrang aan het wereldse leven. Terwijl het Hiernamaals beter en eeuwigdurendis. Voorwaar, dit staat zeker in de vroegere geschriften. De geschriften van Ibrahim en Moesa” (Koran 87: 14-19).
Allah de Verhevene geeft dus aan dat het gebed bescherming biedt voor de nafs: “Voorwaar, het gebed weerhoudt van ondeugd en kwaad” (Koran 29:45).
Het gebed, en daarnaast ook het vasten, de bedevaart, het geven van aalmoezen, het opdoen van religieuze kennis, bieden allemaal bescherming tegen de materiele en immateriële onreinheden voor de nafs. Zo heeft de Profeet Mohammed (saw) gezegd: “Kijk, als ieder van jullie een rivier voor de deur van zijn huis had stromen, waarin jullie vijf keer per dag zouden baden, zal er enig vuil bij jullie achterblijven?’ De metgezellen antwoordden: “Nee, niets van het vuil zal achterblijven.” De profeet (saw) antwoordde: “Dit is hetzelfde met de vijf gebeden waarbij Allah onze zonden weg wast.” Degene die het gebed onderhoudt, reinigt niet alleen het lichaam, maar ook zijn nafs.
Ook door het veelvuldig gedenken van Allah de Verhevene door zijn namen en Zijn eigenschappen uit te spreken, komt het hart van de mens tot rust en worden zijn lasten verlicht. Zo is er geopenbaard: “Degenen die gelovigen zijn en wiens harten tot rust komen door het gedenken van Allah. Weet: door het gedenken van Allah komen de harten tot rust” (Koran 13:28). Uit dit vers wordt ook afgeleid dat indien de mens rust zoekt in andere zaken dan die Allah heeft voorgeschreven, men uiteindelijk ongelukkig zal worden.
Kortom, de lusten en begeerten hebben een sterke aantrekking op de mens, en daarom dient een ieder van ons zich in te spannen om zijn nafs op de juiste manier te beïnvloeden, trainen, vormen en vooral te zuiveren. Behoed en bescherm jezelf tegen de slechte neigingen van de nafs, door geduld te tonen en te laten zien dat je in staat bent om jezelf van de kwade invloeden te zuiveren door de bevelen van Allah de Verhevene en Zijn Boodschapper zo goed mogelijk op te volgen.
Wij zoeken toevlucht en vergeving bij Allah de Verhevene tegen het slechte in onze nafs en het slechte van onze handelingen. Amien!
